Το μονοπάτι ξεκινάει από τον χωματόδρομο στο βορειοδυτικό άκρο του περιβόλου της Νέας Μονής. Θα δούμε μια ξύλινη ταμπέλα στην αρχή του που μας πληροφορεί για το μήκος και την διάρκεια της πεζοπορίας. Στον ερειπωμένο αμυντικό πύργο της Νέας Μονής, κάτω από τον οποίο περνάει ο πεζοπόρος, έχουν διαδραματιστεί τραγικές στιγμές τον Απρίλη του 1822. Η πολιορκία του, η άλωσή του, η σφαγή που ακολούθησε και η καταστροφή του μοναστηριού έχουν αφήσει ανεξίτηλη την σφραγίδα τους στην ιστορία του νησιού.

Μετά από 50  περίπου μέτρα ο δρόμος γίνεται μονοπάτι με νοτιοδυτική κατεύθυνση και οδηγεί  στο παρεκκλήσιο του Αγίου Λουκά πού έχει την ίδια περίπου ηλικία με την Νέα Μονή (μέσο του 11ου αιώνα).  Εκεί υπάρχει και το οστεοφυλάκιο των θυμάτων της σφαγής με εμφανή τα σημάδια των αγχέμαχων όπλων στα δεκάδες κρανία και μερικοί τάφοι μοναχών. Ένας τάφος μάλιστα ξεχωρίζει νότια του παρεκκλησίου από τον απέριττο ξύλινο σταυρό του. 

Παρακάμπτοντας το εκκλησάκι από τα δυτικά , το μονοπάτι  ελίσσεται ανηφορίζοντας στην ανατολική πλαγιά του Προβατά ,ανάμεσα σε νεαρά πευκάκια που ξεφύτρωσαν μετά την καταστροφική πυρκαγιά του δάσους της περιοχής. Όσο ανεβαίνουμε έχουμε καλύτερη θέα της Νέας Μονής με κάτασπρο από πάνω μας το μοναστήρι των Αγίων Πατέρων, των μοναχών που ανακάλυψαν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που ήταν η αφορμή για να χτιστεί το περίφημο μοναστήρι από τον Κωνσταντίνο τον Μονομάχο και τις Αυτοκράτειρες Ζωή και Θεοδώρα.

Σε δέκα λεπτά από το σημείο που πρωτοείδαμε από πάνω μας του Αγίους Πατέρες θα συναντήσουμε τον τσιμεντένιο δρόμο που οδηγεί στο μοναστήρι και θα τον ακολουθήσουμε για 500 μέτρα προς τα βόρεια ( απομακρυνόμενοι δηλαδή από τους Αγίους Πατέρες).

Στο μέσο της τσιμέντινης αυτής διαδρομής προσπερνάμε  ένα προσκυνητάρι αφιερωμένο στους κτήτορες της Νέας Μονής. Από τον δρόμο μπορούμε ανατολικά να θαυμάσουμε την κοιλάδα που στον κόρφο της αγκαλιάζει το αυτοκρατορικό μοναστήρι. Στα αριστερά η Πένθοδος που στεφανώνεται από το μοναστήρι του Αγίου Μάρκου, αλλοτινό κτήμα της Νέας Μονής. Δεξιά η κακιά σκάλα με το ξωκλήσι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. Χαμηλά στη χαράδρα ανάμεσά τους, κρυμμένο το ξωκλήσι του Άγιου Φανουρίου , στο βάθος μπροστά δεξιά το γυμνό ύψωμα του Κορακάρη, αριστερά η Χώρα  και πέρα από την θάλασσα η μικρασιατική ακτή.

Σε τρία λεπτά θα φτάσουμε σε δεξιά στροφή του δρόμου από όπου ξεκινάει ο παλιός λιθόστρωτος δρόμος προς τον κάμπο του Ανάβατου, με βόρειο δυτική κατεύθυνση. Θα τον ακολουθήσουμε καθώς ανηφορίζει πνιγμένος στα νεαρά πευκάκια. Στις τελευταίες στροφές του προς το διάσελο του Προβατά η βατότητά του  χειροτερεύει λόγω της διάβρωσης πού επήλθε σαν φυσικό επακόλουθο  της πυρκαγιάς.

Φτάνοντας στο διάσελο  μετά από είκοσι λεπτά, θα διασχίσουμε τον δημόσιο δρόμο Χίου-Αυγωνύμων (16ο χιλιόμετρο, 700 μέτρα υψόμετρο) και θα συναντήσουμε στα δεξιά μας τον χωματόδρομο προς τις εγκαταστάσεις του ΑΤΕ Προβατά όπου θα δούμε και το πρώτο σημάδι του μονοπατιού (εικόνα 1). Ακολουθούμε τον χωματόδρομο και σε 50 μέτρα αριστερά ξεκινάει το μονοπάτι σε ένα ίσιωμα ανάμεσα σε πεύκα και μελίσσια. Αρχικά έχει πλάτος 1,5 μέτρων και είναι καλοσχηματισμένο  αλλά οι ανθρώπινες παρεμβάσεις (τα μπάζα από τον υπερκείμενο επαρχιακό δρόμο )  και η έλλειψη συντήρησης συντέλεσαν στην βαθμιαία εξαφάνισή των αντιστηρίξεων από ξερολιθιά του και τον εκφυλισμό του σε απλό χωμάτινο ίχνος.

Το μονοπάτι διασχίζει το μεγαλύτερο σωζόμενο χιακό πευκοδάσος και μας προσφέρει στα πρώτα 300  μέτρα του εκπληκτική θέα προς τον Ανάβατο και τον κάμπο του . Μόλις τελειώσουν οι “φουρκέτες” το μονοπάτι εισχωρεί για τα καλά μέσα στο πυκνό πευκοδάσος. Η διαδρομή είναι κατάλληλη για οποιοδήποτε εποχή του χρόνου και ειδικά για το καλοκαίρι λόγω της δροσιάς των σκιερών δέντρων. Νεαρά πευκάκια έχουν φυτρώσει  ακριβώς πάνω στο μονοπάτι και μας αναγκάζουν περιστασιακά να παρεκκλίνουμε. Μετά από 20 λεπτά θα συναντήσουμε δασικό χωματόδρομο τον οποίο θα διασχίσουμε κάθετα ακολουθώντας τα σημάδια και μετά 3 λεπτά θα τον ξαναδιασχίσουμε πάλι κάθετα. Μετά από πέντε λεπτά θα τον ξαναβρούμε και θα τον διασχίσουμε για τελευταία φορά. Το μονοπάτι μας και  ο δασικός δρόμος καταλήγουν στο ίδιο σημείο και αυτός είναι ο λόγος που όταν μετά από 20 λεπτά τον ξαναβρούμε μπροστά μας μέσα στην ρεματιά θα τον ακολουθήσουμε για τα τελευταία 500 μέτρα της διαδρομής μας. Θα αγνοήσουμε την διασταύρωση προς τα δεξιά και θα συνεχίσουμε άλλα 200 μέτρα ευθεία για να συναντήσουμε τελικά τον επαρχιακό δρόμο Αυγώνυμα - Ανάβατος στο νότιο άκρο του κάμπου του Ανάβατου.
 Από εδώ, μπορούμε είτε να συνεχίσουμε 2 χιλιόμετρα προς τα δεξιά προς τον Ανάβατο είτε 2 χιλιόμετρα προς τα αριστερά προς τα Αυγώνυμα.

 Το μονοπάτι είναι σημαδεμένο σε τακτά διαστήματα  με λευκή–κόκκινη–λευκή σήμανση και χαρακτηρίζεται εύκολο. Σε δύο ώρες ο μέσος πεζοπόρος μπορεί να καλύψει τα 5 χιλιόμετρα του μήκους του όπως επίσης μπορεί να χωρίσει την διαδρομή στη μέση διαλέγοντας είτε κάθοδο από τον Προβατά πρός Ανάβατο, είτε κάθοδο από τον Προβατά προς τη Νέα Μονή ,στο σημείο που βρίσκεται η τομή του μονοπατιού στον Προβατά, δηλαδή στα 2200 μέτρα από την διασταύρωση της Νεας Μονής προς Αυγώνυμα.

Δεν ξεχνάμε ότι για την ορεινή πεζοπορία απαιτείται ακόμα και το καλοκαίρι παπούτσι ή μποτάκι που να “πιάνει” και τον αστράγαλο, όπως επίσης να παίρνουμε μαζί μας νερό και κινητό τηλέφωνο και να ενημερώνουμε πάντα τους δικούς μας για τον προορισμό μας.

Για την ομάδα καταγραφών
Γιάννης Ν. Μισετζής